Κύκλος διαλέξεων: Η επαγγελία της αδύνατης επανάστασης και ο ελληνικός δρόμος από τον Γ. Καραμπελιά

Γιώργος Καραμπελιάς

Η επαγγελία της αδύνατης επανάστασης και ο ελληνικός δρόμος

Από την Οκτωβριανή επανάσταση και το δράμα του ελληνικού σοσιαλιστικού κινήματος  στο όραμα μιας ελληνικής (;) επανάστασης

Τα εκατό χρόνια που πέρασαν από την Οκτωβριανή Επανάσταση συμπίπτουν σχεδόν –και καθόλου τυχαία– με τα εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Εκστρατεία και την καταστροφής που ακολούθησε. Οι Έλληνες, στην Ελλάδα, την Κύπρο, την Β. Ήπειρο, τις παροικίες, βίωσαν –μέσα από ιστορικές περιπέτειες χωρίς ιστορικό προηγούμενο– μια ιστορική συρρίκνωση, καταλήγοντας το σωτήριο έτος 2017 σε μια γενικευμένη παρακμή.
Το κύριο χαρακτηριστικό αυτού του δράματος υπήρξε η αδυναμία του ελληνισμού να προτείνει και να δοκιμάσει έναν ιδιαίτερο δρόμο για την ιστορική του πορεία, στηριγμένο στη δική του παράδοση· αντ’ αυτού δοκίμασε έναν εκσυγχρονισμό εισαγόμενο και αλλοτριωτικό που κατέληξε σε τραγωδίες και αδιέξοδα.
Σε αυτά τα πλαίσια και το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα εγκαταλείποντας σε μεγάλο βαθμό την εγχώρια παράδοση των κοινωνικών αγώνων επιχείρησε μια μετακένωση ξένων αντιλήψεων και πρακτικών με τραγικές συνέπειες για το ίδιο αλλά και για το μέλλον της χώρας. Η κύρια παραμόρφωση συνίσταται στην εισαγωγή ενός σχήματος κάθετου διαχωρισμού μεταξύ εθνικής και κοινωνικής διάστασης των λαϊκών αγώνων, η οποία δεν αντιστοιχεί στην ελληνική πραγματικότητα αλλά εκφράζει ένα εισαγόμενο από τις χώρες της Δύσης σχήμα – κατεξοχήν από τις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις. Αυτό το σχήμα συγκρουόταν βίαια με την κοινωνική πραγματικότητα και οδήγησε τόσο σε πρακτικά αδιέξοδα, όσο και σε μια βαθύτατη παρακμή.
Πράγματι, η ελληνική παράδοση των κοινωνικών αγώνων, τους συνέδεε άρρηκτα με τους από οκτώ αιώνες αντίστασης στην αποικιακή εξάρτηση και τους ξένους κατακτητές. Από τις εξεγέρσεις των Λευκάδιων αγροτών κατά τον 14ο αιώνα ενάντια στους Φράγκους κυρίαρχους, μέχρι το ριζοσπαστικό κίνημα των Επτανήσων κατά της αγγλικής αποικιοκρατίας τον 19ο αιώνα, και προφανώς μέσα από τη λαϊκή αντίσταση στους Τούρκους κατακτητές είχε διαμορφωθεί μια σύνθεση ανάμεσα στο κοινωνικό και εθνικοαπελευθερωτικό στοιχείο των λαϊκών αγώνων. Και αυτή υπήρξε κυρίαρχη και στα χρόνια που ακολούθησαν δηλαδή μετά την ίδρυση του νεώτερου ελληνικού κράτους, δεδομένου ότι αυτό το κράτος δεν έπαψε ποτέ να κυριαρχείται άμεσα ή έμμεσα από τις ξένες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις – πράγμα που κατεγράφη για μια ακόμα φορά στα χρόνια της μνημονιακής αποικιοποίησης.
Έτσι, ο διαχωρισμός μεταξύ του κοινωνικού και του εθνικού στοιχείου, αποτελεί βιασμό της ελληνικής πραγματικότητας, – βιασμός που προσλαμβάνει ποικίλες διαστάσεις. Πέρα από ότι οδήγησε στις τραγικές επιλογές της καταγγελίας της μικρασιατικής εκστρατείας ως ιμπεριαλιστικής, ή της διεκδίκησης της «αυτόνομης Μακεδονίας», μέχρι την άρνηση συμμετοχής στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της Κύπρου, είχε και πολλές ακόμα αρνητικές συνέπειες: Προσπάθησε να εισαγάγει ένα σχήμα ταξικών αντιθέσεων μεταφερμένο από την Αγγλία ή την.. τσαρική Ρωσία κατά περίπτωση, παραβιάζοντας τον μικροϊδιοκτητικό χαρακτήρα της ελληνικής κοινωνίας ενώ στο ιδεολογικό πεδίο οδηγήθηκε στην απόρριψη της ορθόδοξης παράδοσης και την υποτίμηση της συνεπείας της ελληνικής διαχρονίας –αυτό που σήμερα αποκαλούμε εθνομηδενισμό.
Έτσι, στην Ελλάδα δεν εξεφράστηκαν μόνον οι αρνητικές συνέπειες της μετεξέλιξης μια λαϊκής εργατικής και λαϊκής επανάστασης όπως η ρώσικη σε μια γραφειοκρατική αντεπανάσταση με παγκόσμιες συνέπειες, αλλά και εγκαθιδρύθηκε μια ιδιαίτερη στρεβλή σχέση με την ελληνική πραγματικότητα. Και όμως, κάθε φορά η πραγματικότητα θα θραύει τον ζουρλομανδύα της «θεωρίας» – καθώς θα συμβεί καθοριστικά στη διάρκεια της αντίστασης ενάντια στους Γερμανούς ή κατά τη διάρκεια του κυπριακού αγώνα και στην Ελλάδα και στην Κύπρο.
Εν τέλει η μεταπρατική κοινωνική και ιδεολογική συγκρότηση των ελληνικών ελίτ – όλων των παρατάξεων– οδήγησε στο σημερινό αδιέξοδο, το οποίο δεν είναι απλώς οικονομικό, υλικό ή γεωπολιτικό, αλλά είναι πριν απ’ όλα οραματικό και ιδεολογικό.
Άραγε, θα ήταν δυνατό σε μια έσχατη προσπάθεια να προτάξουμε επιτέλους ένα όραμα στηριγμένο σε αυτή τη μεγάλη αγωνιστική παράδοση, παλαιότερη και σύγχρονη, ή αντίθετα θα οδηγηθούμε σε μια ιστορική έκλειψη. Η διατύπωση μιας ελληνικής πρότασης –κοινωνικής και εθνικής απελευθέρωσης– αποτελεί και τη μοναδική δυνατότητα για την ιστορική μας επιβίωση.
Σε μια σειρά δέκα διαλέξεων, ο Γιώργος Καραμπελιάς –στηριζόμενος στην παράθεση των ιστορικών στοιχείων και τη θεωρητική επεξεργασία των ιδεολογικών προταγμάτων που διατυπώθηκαν τους δύο τελευταίους αιώνες– θα προσπαθήσει να διερευνήσει ακριβώς αυτή τη δυνατότητα μιας πιθανής διεξόδου.
Οι διαλέξεις θα πραγματοποιούνται κάθε τρεις εβδομάδες εκτός από τις περιόδους των εορτών, αρχίζοντας από τις 31 Οκτωβρίου και τελειώνοντας τον Μάιο του 2018. Θα έχουν διάρκεια δύο ωρών: μια αρχική διάλεξη 45 λεπτών ενώ ο υπόλοιπος χρόνος θα αφιερώνεται στη συζήτηση. Οι διαλέξεις θα μεταδίδονται ζωντανά μέσω διαδικτύου και όταν ολοκληρωθούν θα συμπεριληφθούν σε μια ενιαία έκδοση.

Δέκα  διαλέξεις

Τρίτη 31 Οκτωβρίου 2017: Εισαγωγή, Η ελληνική επαναστατική παράδοση ως σύνθεση εθνικής και κοινωνικής απελευθέρωσης.
Τρίτη 21 Νοεμβρίου 2017: Παρουσίαση του βιβλίου, 100 χρόνια από την Οκτωβριανή επανάσταση (Κώστας Παπαϊωάννου, «Η γένεση του ολοκληρωτισμού», Γιώργος Καραμπελιάς , «Η Οκτωβριανή Επανάσταση και η Ελλάδα».)
Τρίτη 12 Δεκεμβρίου 2017: Η επτανησιακή επαναστατική παράδοση και οι πρώτοι Έλληνες σοσιαλιστές. Πατριωτισμός και διεθνισμός.
Τρίτη 16 Ιανουαρίου 2018: Η τομή των βαλκανικών πολέμων, η Φεντερασιόν και οι απαρχές της διάρρηξης εθνικού-κοινωνικού στοιχείου.
Τρίτη 6 Φεβρουαρίου 2018: Η αρνητική προκατάληψη των «πατέρων του μαρξισμού» απέναντι στην Ελλάδα.
Τρίτη 27 Φεβρουαρίου 2018: Η μικρασιατική περιπέτεια και το Μακεδονικό ζήτημα.
Τρίτη 20 Μαρτίου 2018: Ο πόλεμος, η αντίσταση, και ο εμφύλιος πόλεμος.
Τρίτη 17 Απριλίου 2018: Η Κυπριακή τραγωδία.
Τρίτη 8 Μαΐου: Η εξάντληση του μαρξισμού και της ελληνικής αριστεράς. Ο εθνομηδενισμός.
Τρίτη 29 Μαΐου: Ένα νέο πρόταγμα πέραν του μαρξισμού. Είναι δυνατή μια ελληνική συνθετική πρόταση;

Είσοδος ελεύθερη

Οι διαλέξεις θα ξεκινούν στις 19.00 και θα πραγματοποιηθούν στον χώρο πολιτικής και πολιτισμού «Ρήγας Βελεστινλής», Ξενοφώντος 4, 6ος όρ., Σύνταγμα. Τηλ. επικοινωνίας: 210 3826319 και διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: perardin@gmail.com 

Φυλλάδιο Η Επαγγελία της αδύνατης Επανάστασης 

*Πίνακας του Καρλ Πάβλοβιτς Μπριουλόφ, Απελευθέρωση της πόλης Πσκωβ από την κατοχή των Πολωνών υπό τον βασιλέα Στέφανο IV Μπάτορυ το έτος 1581 (1836).